Oleh : Mohd Zuber Zain
DUNIA pendidikan, bahasa dan
kesusasteraan hari ini kehilangan seorang tokoh yang telah banyak memberi
sumbangan dan jasa dalam bidang memartabatkan pendidikan dan bahasa Melayu.
Pemergian Allahyarham Tan Sri Dr.
Awang Had Salleh pada pagi 1 Julai 2013 selepas menyambut hari jadi ke-79 pada
24 Jun lalu merupakan satu berita yang menyedihkan kepada kaum keluarga dan
sahabat beliau.
Menjadi impian setiap guru
pelatih sekolah Melayu untuk masuk ke Maktab Perguruan Sultan Idris (SITC) yang
merupakan 'Universiti Guru Melayu' ketika itu.
Setelah menduduki peperiksaan
beradu untuk masuk ke SITC beliau mendapat tempat pertama di seluruh Kedah dan
diterima masuk sebagai guru pelatih di SITC Tanjong Malim pada tahun 1951.
SITC mendewasakan beliau dalam
bidang perguruan dan juga semangat kebangsaan. Salah seorang pensyarah yang
meniupkan semangat kebangsaan ialah Cikgu Aminuddin Baki yang baru pulang dari
England dengan ijazah sarjana pendidikan.
Tidak lekang daripada ingatan Awang Had nasihat Cikgu Aminuddin;
"jangan biarkan ayam mati di kepok padi, itik mati kehausan di
kolam".
Cikgu Aminuddin juga menasihati
guru-guru SITC supaya jangan berhenti belajar selepas lulus dari SITC dan
belajarlah setinggi mana yang boleh.
Apabila Universiti Pendidikan
Sultan Idris (UPSI) ditubuhkan pada 1987 dan mengeluar guru ijazah yang pertama
pada tahun 1990 beliau dilantik sebagai Pro-Canselor UPSI dan sebagai seorang
'anak kandung', pelantikan ini adalah satu penghormatan yang beliau amat
hargai.
Sebenarnya Awang Had tidak pernah
lupa asal usulnya sebagai seorang guru Melayu SITC. Ini kerana sejak di
Universiti Malaya pada 1974, beliau terlibat secara aktif sebagai Yang Dipertua
Persatuan Bekas Pelajar SITC yang dikenali sebagai Persatuan Suluh Budiman
(PSB).
Di SITC dewan besar dinamakan
Bangunan Suluh Budiman dan semasa di Institut Teknologi Mara (kini UiTM) beliau
namakan dewan besar ITM sebagai Dewan Suluh Budiman.
Nama ini asalnya terbit daripada
cogan kata peranan guru Melayu sebagai "suluh kampung, matahari
bangsa" di mana di bahu guru-guru Melayulah diamanah tugas untuk
mencerahkan orang Melayu dari segi pelajaran dan membuka minda yang lebih luas.
Jika Cikgu Aminuddin Baki sebagai
pemimpin GPMS terkenal dengan "Gerakan Obor", sebagai pemimpin PSB,
Awang Had terkenal dengan Konvensyen Pendidikan (KONPEN) yang menjadi forum
dwitahunan golongan pendidik membincang isu-isu pendidikan dari setiap aspek
seperti falsafah pendidikan, dasar pelajaran, latihan guru, kurikulum (KBSR dan
KBSM), pedagogi dan sebagainya.
Sepanjang hampir 20 tahun
sebanyak 12 KONPEN dianjurkan oleh PSB dan uniknya setiap kali ia diadakan di
negeri yang berbeza, tujuannya untuk memberi peluang guru-guru SITC/MPSI yang
jauh dari Kuala Lumpur untuk menjadi penganjur bersama dan yang paling disukai
oleh Awang Had dan AJK PSB ialah dapat bertemu semula kawan-kawan yang sudah
lama terpisah.
Semasa kembali semula di SITC
yang dinaik taraf sebagai sebuah universiti (UPSI), beliau melihat keperluan
golongan pendidik membina sebuah muzium pendidikan kerana mengikut beliau jika
kaum guru tidak memulihara khazanah perguruan, lama-kelamaan semua barang lama
akan pupus hilang ditelan zaman.
Beliau sendiri penggemar barang
antik dan memiliki kereta antik dan menyimpan papan batu yang diguna ketika
belajar di sekolah rendah dulu.
Katanya, mengapa kita tidak
menyimpan papan hitam, mesin taip, mesin siklostyle, buku-buku teks lama yang
diterbit dalam Malay School Series, dan sebagainya?
Atas usaha beliau rumah kediaman
Pendita Za'ba yang mengajar di SITC dan menjadi pengarang di Jabatan Karang
Mengarang selama 15 tahun (1924 - 1939) dikekalkan, jika tidak ia telah
dirobohkan untuk membina padang letak kereta.
Selepas bersara daripada
perkhidmatan awam, beliau banyak menulis antaranya rencana mingguan dalam
Utusan Malaysia mengenai kisah perjalanan hidup beliau. Rencana ini telah dibukukan
dalam satu kompilasi buku yang bertajuk Warna-warna Pengalaman Seorang Guru
(1993).
Sajak beliau Merpati Putih, Dari
Ramadan ke Ramadan dan Usia Dalam Lipatan Rasa diterbitkan oleh Penerbit UPSI
dalam buku Balada Suluh Budiman (2002).
Ketika penulis di Utusan
Publications & Distributors (UPND) pada tahun 1995 buat pertama kali
diperkenalkan Anugerah Sasterawan Sako di mana johan mengarang novel diberi
hadiah RM30,000.
Awang Had dilantik sebagai
Pengerusi Panel Juri dan ahli-ahli juri terdiri daripada pensyarah sastera
berbilang bangsa dan saya sebagai setiausaha.
Kami semua berkampung di Hyatt
Saujana selama hampir seminggu untuk menilai lebih 125 manuskrip yang dihantar
dan akhirnya novel Imam karya SN Abdullah Hussain dinobatkan sebagai pemenang
pertama.
Pada tahun 2002 ketika SITC -
UPSI telah menyambut ulang tahun ke-80 dan pada majlis khas, Awang Had bersama
tokoh-tokoh sastera SITC yang lain seperti Profesor A Wahab Ali, Masuri SN, Dr.
Ahmad Kamal @ Kemala, Kamaruzaman Abd Kadir @ Dharmawijaya, Datuk Ismail Abas @
Amil Jaya telah dianugerahkan Tokoh Pujangga UPSI. Mereka semua memegang
falsafah Guru Melayu yang menyebut dalam pantun;
Buat
baik ayohai rakan,
Jika ke laut kamu
campakkan,
Jika tidak dikenal
ikan,
Tuhanmu tahu iakah
bukan?
Awang Had ialah seorang ikon yang
telah membuktikan pendemokrasian sistem pelajaran di negara kita di mana
seorang pelajar sekolah Melayu yang miskin tetapi cerdik dan berbakat boleh
berjaya sehingga ke peringkat tinggi sebagai seorang sarjana kedoktoran
daripada sebuah universiti terkenal Universiti Stanford.
Sebagaimana juga seorang lagi
anak kandung SITC, Tun Ghafar Baba telah membuktikan demokrasi dalam politik di
mana seorang guru Melayu SITC yang rendah diri boleh naik sehingga menjadi Timbalan
Perdana Menteri. Al-Fatihah untuk mereka berdua dan guru-guru SITC yang telah
meninggalkan jasa yang besar kepada kita semua.
PENULIS ialah bekas Pengurus
Penerbitan Utusan Publications & Distributors.
Sumber : http : //www.utusan.com.my/
Tiada ulasan:
Catat Ulasan