KUALA LUMPUR - Umum
mengetahui Malaysia antara negara yang
bertuah di dunia kerana terselamat daripada berada dalam lingkaran gempa
bumi yang bermagnitud besar, namun ia bukan jaminan untuk negara tidak menerima
tempiasnya.
Dengan kedudukan yang hampir dengan lingkaran
gempa besar dan berjiran dengan dua negara aktif gempa bumi, iaitu Indonesia
dan Filipina, secara langsung menjadikan negara turut merasai gegaran
bermagnitud rendah apabila gempa bumi berskala kuat menimpa kedua-dua negara
jiran itu.
Pada tahun 2012, Jabatan Meteorologi mengesan lapan gempa bumi - enam di Sabah (Tambunan, Kota Marudu,
Kudat, Beluran, Kunak dan Keningau) dengan magnitud (antara 2 dan 4.5 pada
skala Richter) dan dua di Belaga, Sarawak berkekuatan (3.5 dan 3.8 skala
Richter)
Bagaimanapun negara pernah
mengalami gempa bumi pada magnitud 5.8 skala Richter di Lahad Datu pada 1976
yang diklasifikasikan sebagai gempa berskala sederhana.
ANCAMAN ITU BENAR
Timbalan Ketua Pengarah
(aplikasi) jabatan itu, Dr Mohd Rosaidi Che Abas, 54, yang berpengalaman luas dalam
bidang kaji gempa bumi dan tsunami berkata kemungkinan ancaman gempa bumi di
Malaysia tidak boleh diketepikan.
Katanya kawasan semenanjung
terutama di Bukit Tinggi, Pahang dan Kuala Pilah, Negeri Sembilan ialah antara
kawasan berpotensi diancam gempa bumi berskala sederhana.
"Terletak di lingkaran gempa
bumi bermagnitud besar seperti di Sumatera dan Laut Andaman, manakala Sabah dan
Sarawak terletak di lingkaran gempa Filipina Selatan dan Sulawesi Utara,
menjadikan kebarangkalian Malaysia ditimpa gempa bumi berskala sederhana boleh
terjadi," katanya kepada Bernama.
KEMUNGKINAN DILANDA GEMPA BUMI
Dr Mohd Rosaidi yang berkhidmat
lebih 30 tahun di jabatan itu menjelaskan bahawa kebarangkalian negara ditimpa
gempa bumi berskala kuat adalah mustahil.
Katanya satu kajian sedang giat
dijalankan oleh universiti-universiti tempatan berdasarkan senario ini.
"Cadangan pemantauan jangka
panjang terutama di Ranau dan Lahad Datu, Sabah dan Bukit Tinggi, Pahang sedang
diusahakan bersama Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia," katanya sambil
menambah situasi (gegaran gempa bumi) ini merupakan situasi yang biasa dan
orang ramai dinasihatkan agar tidak panik.
Hasil simulasi yang dijalankan,
gempa bumi yang berlaku di negara jiran juga boleh mengakibatkan negara ditimpa
tsunami, kata pemilik ijazah doktor falsafah dalam bidang gempa bumi dari
Universiti Teknologi Malaysia dan ijazah sarjana bidang seismologi dari International
Institute of Seismology of Earthquake Engineering di Jepun itu.
"Hasil kajian yang dijalankan mendapati
gempa bumi kuat di zon-zon pertembungan plat tektonik di laut Andaman, Laut
China Selatan , Laut Sulu dan Laut Sulawesi boleh menjana tsunami, dan dijangka
boleh melanda perairan negara seperti Perlis, Kedah, Pulau Pinang, Perak,
Selangor, Sabah dan Sarawak," katanya.
STESEN AMARAN TSUNAMI
Dr Mohamad Rosaidi berkata
selepas gempa bumi yang melanda Aceh pada Disember 2004 yang mengakibatkan
ombak besar tsunami, negara telah mengambil langkah dengan menubuhkan 17 stesen
pengesan gempa bumi, dan sistem amaran awal Tsunami Nasional Malaysia.
Beliau menjelaskan bahawa tujuh
stesen yang mula beroperasi pada tahun 2005 itu mampu mengesan pergerakan plat
tektonik bumi dalam tempoh seminit selepas berlaku gempa bumi dan mengesan
gelombang tsunami, menjadikan stesen itu sebagai antara yang terbaik di dunia.
Dalam tempoh 10 minit membolehkan
penduduk di kawasan terbabit melakukan persediaan, sekali gus mengurangkan
risiko kehilangan nyawa, apabila berlakunya tsunami.
Ujar bapa kepada enam cahaya mata
itu, setiap stesen beroperasi 24 jam sehari, tujuh di Semenanjung dan 10 di
Sabah dan Sarawak turut dilengkapi dengan 44 sistem peralatan mengesan
pergerakan seismik, 17 sistem tolok pasang surut dan 18 sistem kamera
pantai.
Menurut Dr Mohd Rosaidi lagi, 23
siren tsunami turut dipasang di lokasi berisiko di seluruh negara bagi memberi
amaran kepada penduduk sekiranya berlaku tsunami.
KERJASAMA AGENSI LUAR
Dengan kerjasama agensi
antarabangsa seperti 'International Tsunami Warning Centre dan 'International
Tsunami Traning Centre' yang berpusat di Hawaii sebagai pertukaran maklumat
terutama berkaitan amaran gempa bumi dan tsunami, dilihat sebagai langkah tepat
bagi menjadikan sistem amaran gempa bumi dan tsunami negara, lebih efisien.
Dr Mohd Rosaidi berkata negara
sedia kerjasama dengan agensi meteorologi Indonesia dan Filipina dalam perkongsian
maklumat gempa bumi dan tsunami yang berlaku di negara mereka sebagai
perkongsian maklumat awal untuk jabatan.
Bagi peringkat awal, pembangunan
17 stesen memanggil pakar-pakar daripada negara
yang berpengalaman dalam membangunkan pusat ini seperti Amerika Syarikat
dan Jepun bagi melontarkan pandangan dan memberi tunjuk ajar mengenai cara-cara menghadapi
gempa bumi dan tsunami, jelas beliau.
TINDAKAN MASYARAKAT
Dalam menghadapi situasi gempa
bumi yang boleh berlaku pada bila-bila masa di negara kita, masyarakat turut
memainkan peranan penting, terutama cuba mengetahui cara-cara menghadapi
bencana seperti ini.
Ia turut diakui Dr Mohd Rosaidi
yang memberitahu bahawa peranan masyarakat ialah untuk sentiasa mengambil tahu
keadaan negara yang ditimpa gempa bumi berskala sederhana.
"Bila berlaku gempa bumi,
orang ramai dinasihatkan sentiasa mendapatkan maklumat terkini dari jabatan
meteorologi," katanya.
Adakah kita sudah bersedia
menghadapi gempa bumi?
"Jika gempa bumi berlaku,
pastikan anda selamat dan cuba dengar berita mengenainya yang dikeluarkan
jabatan melalui televisyen, radio dan laman sosial," katanya.
"Latihan awal tsunami juga
dijalankan supaya orang ramai boleh bertindak segera jika negara dilanda gempa
bumi atau tsunami, katanya.- Bernama