Membudayakan pencegahan jenayah tuntut kerjasama, pengorbanan

Oleh Lee Lam Thye

Program inisiatif bandar selamat selaras kehendak konsep 1Malaysia jadikan masyarakat lebih prihatin, berwaspada

SETIAP hari kita pasti akan terbaca laporan dan berita mengenai pelbagai kejadian jenayah berlaku di bandar utama di seluruh negara seperti kejadian ragut dan rompak, penyalahgunaan dadah, kes pecah rumah, kecurian kenderaan dan penculikan. Yang paling zalim dan ganas ialah jenayah keganasan seperti pembunuhan, wanita diperkosa serta yang paling jijik – sumbang mahram.

Di Malaysia, jenayah dan ketakutan terhadap ancaman jenayah mula menonjolkan kesannya seperti bangunan kediaman yang dipagari dan dipasang peralatan keselamatan, sementara rumah orang kenamaan dikawal – pengawal keselamatan. Banyak juga kawasan taman perumahan dijadikan komuniti berpagar yang dikawal melalui pondok keselamatan. Menurut sebuah laporan dikeluarkan Pusat Penempatan Manusia Bangsa-Bangsa Bersatu beberapa tahun lalu, keganasan yang berlaku di bandar seluruh dunia meningkat antara tiga hingga lima peratus setahun sepanjang dua dekad lalu.

Keganasan di bandar bukanlah fenomena yang berlaku secara spontan, tetapi wujud disebabkan ketidakseimbangan dan penyisihan sosial. Usaha melindungi masyarakat bandar daripada masalah kemiskinan, pengangguran, penyalahgunaan dadah, gejala sosial dan ketidakadilan dalam integrasi sosial pastinya akan juga melindungi mereka daripada jenayah dan keganasan.

Walaupun proses urbanisasi dan kemiskinan saling berkait rapat dengan isu jenayah dan sosial, wujud faktor lain seperti kemelesetan ekonomi, pengangguran dan keruntuhan moral serta akhlak yang turut menyumbang kepada masalah itu.

Wujud banyak kesan daripada jenayah yang berlaku di bandar dan desa. Selain trauma emosi, ia turut mencetuskan rasa tidak selamat yang akan menjurus kepada terhakisnya keyakinan dan kepercayaan terhadap pihak berkuasa yang diamanahkan untuk menjaga keselamatan dan ketenteraman awam.

Bagi menangani jenayah dan keganasan di bandar, perkongsian kerjasama antara pihak berkuasa setempat, pertubuhan bukan kerajaan (NGO) dan pertubuhan komuniti, pihak polis dan sistem kehakiman serta pihak tertentu yang lain, perlu dijadikan sebagai sebahagian penting dalam program pencegahan jenayah negara.

Oleh itu, maka timbul konsep ‘inisiatif bandar selamat’ yang berasaskan prinsip bahawa ‘pencegahan jenayah lebih baik daripada penghapusan jenayah’. Pendekatan yang terpilih dalam tindakan pencegahan jenayah ini ialah menerusi keadaan persekitaran yang selamat dengan peluang untuk melakukan jenayah dapat dikurangkan.

Di negara kita, konsep ‘bandar selamat’ dicetuskan oleh Yayasan Pencegahan Jenayah Malaysia (MCPF) seawal 1998 lagi dan Bangsar dipilih sebagai perintis kepada pelaksanaan konsep itu dengan pemasangan kamera litar tertutup (CCTV) di pusat perniagaan bandar baru. Ternyata langkah itu membuahkan hasil kerana kejadian jenayah dilaporkan menurun sehingga 12 peratus dan terus diperluaskan ke beberapa lagi kawasan di Lembah Klang dan bandar besar lain di seluruh negara.

Berikutan itu, Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan menerusi Jabatan Perancangan Bandar dan Desa (JPBD) memperkenalkan konsep ‘bandar selamat’ yang mempunyai tiga ciri utama iaitu mewujudkan sebuah bandar yang bebas daripada semua ancaman fizikal, sosial dan mental; persekitaran yang sentiasa dalam keadaan paling terpelihara selain tidak menimbulkan suasana yang boleh menggalakkan kejadian mengganggu-gugat kesejahteraan setempat dan bandar selamat juga menjanjikan supaya penghuni sentiasa berada dalam keadaan paling selamat, sejahtera, sihat dan ceria.

Dalam hubungan ini, Kabinet pada Ogos 2004 menggariskan empat matlamat utama dalam mewujudkan ‘bandar selamat’ iaitu;

Bandar yang bebas daripada keganasan, gejala merosakkan harta benda dan nyawa seperti gejala ragut, pecah rumah, kecurian dan sebagainya;

Bandar yang bebas daripada kemusnahan dan mala petaka ekoran bencana alam seperti banjir dan tanah runtuh;

Bandar yang bebas daripada kemerosotan sosial dan moral, seperti penagihan dadah, kecurian, jenayah kolar putih, rasuah, salah guna kuasa, hilang integriti dan sebagainya; dan

Bandar yang bebas daripada kemalangan dalam dan luar bangunan seperti kemalangan jalan raya, jatuh dari bangunan, kebakaran dan sebagainya.

Bagi mencapai matlamat ini lima langkah segera dicadangkan kepada pihak berkuasa tempatan (PBT) agar dilaksanakan iaitu pengasingan laluan pejalan kaki dengan jalan bermotor; penyediaan pagar; mencuci kawasan semak dan terlindung; laluan awam tidak terlindung atau terhalang daripada pandangan awam dan mencahayakan kawasan gelap yang menjadi sasaran atau tumpuan penjenayah.

Peringkat awal pelaksanaannya bertumpu kepada program tindakan pencegahan jenayah khususnya jenayah harta benda melalui tiga strategi utama iaitu reka bentuk persekitaran fizikal, kesedaran awam dan memperkasakan kawasan sasaran yang menggariskan 23 langkah pencegahan jenayah.

Langkah pencegahan jenayah pada dasarnya menuju ke arah pengurangan peluang untuk melakukan jenayah, iaitu dengan mewujudkan ruang yang selamat. Apa yang diperlukan ialah mewujudkan suasana persekitaran yang boleh melindungi dan mewujudkan keprihatinan serta kewaspadaan masyarakat yang diperlukan untuk pencegahan jenayah.

Inisiatif bandar selamat adalah projek utama MCPF, bertujuan mewujudkan suasana kehidupan yang selamat dan mengurangkan peluang penjenayah melakukan jenayah. Bandar yang selamat bermaksud sebuah bandar yang bebas jenayah dengan penduduknya tidak dibelenggu dengan perasaan takut terhadap ancaman jenayah.

Di dalam konteks ini, inisiatif itu adalah satu contoh yang baik, dengan kerajaan dan orang ramai bekerjasama dalam usaha mencegah jenayah. Pencegahan jenayah boleh dilakukan melalui perancangan dan reka bentuk alam sekitar, pembangunan masyarakat dan dengan mendidik rakyat supaya lebih berhati-hati dalam apa juga keadaan supaya mereka tidak mengundang bahaya.

Secara ringkas, inisiatif bandar selamat adalah satu program mengandungi aktiviti yang dirancang dengan pihak polis dan orang ramai berusaha menyelesaikan masalah setempat berkaitan jenayah secara amnya dan khususnya untuk mewujudkan satu persekitaran fizikal yang boleh menangani masalah jenayah, sekali gus mencegah kegiatan jenayah.

Dalam usaha Malaysia menuju ke arah status negara maju, program inisiatif bandar selamat menjadi satu agenda penting ke arah usaha pencegahan jenayah. Pada dasarnya 11 aktiviti akan dilakukan di dalam pelaksanaan inisiatif bandar selamat, iaitu:

Pemilihan kawasan projek; mengenal pasti kumpulan sasar di dalam kawasan projek; menerangkan konsep (mengenai inisiatif bandar selamat) kepada kumpulan sasar; menubuhkan jawatankuasa bandar selamat untuk kawasan projek itu; mengenal pasti jenayah dan masalah oleh kumpulan sasar dan jawatankuasa bandar selamat; menyelesaikan masalah oleh kumpulan sasar; mendapat khidmat jururunding sekiranya perlu; melaksanakan cadangan terhadap pencegahan jenayah; memantau keberkesanan pelaksanaan cadangan terbabit dan membuat perubahan sekiranya perlu; merekodkan aktiviti projek serta memantau konsep bandar selamat secara berterusan dan mengambil langkah yang perlu seterusnya.

Oleh itu, usaha mencegah jenayah harus disandang di bahu setiap orang agar ia tidak menjadi suatu usaha yang berat. Bak kata pepatah ‘yang berat sama dipikul, yang ringan sama dijinjing’. Bersamalah kita membudayakan pencegahan jenayah demi mencapai matlamat komuniti selamat dengan keselamatan rakyat didahulukan dan pencegahan jenayah diutamakan, seiring konsep 1Malaysia. Adalah penting untuk ditegaskan bahawa 1Malaysia juga harus merangkumi sebuah negara yang selamat dan sejahtera dan bersatu padu.

Tan Sri Lee Lam Thye ialah Naib Pengerusi Yayasan Pencegahan Jenayah Malaysia

Sumber : http : //www.bharian .com.my/