Jumaat, 7 September 2012

ISU BAHASA : Matlob, munsyi bahasa terakhir


Oleh : Johan Jaaffar
 
Bagi kami yang belajar di Peserian Primary English School, Semerah, Batu Pahat, Johor pada tahun-tahun 60-an, tidak mudah untuk menguasai Bahasa Melayu (BM). BM diajar sebagai sampingan dan tidak diwajibkan.

Sejak Darjah Satu kami hanya didendangkan dengan kisah menawan dari Aesop Fables, cerita kanak-kanak Inggeris yang memukau dan nursery rhymes yang memikat. Kami dimaklumkan tentang kisah kehebatan seorang pengarang drama Inggeris bernama William Shakespeare. Pada waktu sama, banyak novelis dan penyair Inggeris yang kami kenal. Sehinggalah muncul Cikgu Mokhtar bin Talib atau lebih dikenali dengan nama samaran ‘Matlob’ dalam hidup kami. Apabila kami berpindah ke Sekolah Menengah Semerah (SMS) dalam aliran Inggeris (sekolah itu mempunyai dua aliran ketika itu) pada tahun 1966 beliau mengajar di Sekolah Convent Batu Pahat. Beliau mula mengajar BM di SMS pada tahun 1967.

Beliau membuka cakerawala baru bahasa dan sastera Melayu. Kami diperkenalkan dengan cerita rakyat dari Pak Pandir hingga Si Luncai, cerita teladan seperti Batu Belah Batu Bertangkup dan Si Tenggang, fantasi Malim Dewa dan Malim Deman, juga khazanah puisi Melayu seperti pantun, syair, gurindam dan seloka.

Beliau sendiri seorang penulis terkenal pada masa itu - menulis cerita kanak-kanak, cerpen, sajak, drama dan rencana. Beliau juga aktif dengan Persatuan Penulis Johor (PPJ) dan Persatuan Peminat Bahasa dan Sastera Muar (PPBSM). Beliau juga mengendalikan pelbagai ruangan di akhbar sejak awal tahun 60-an lagi, antaranya ‘Mari Berfikir’ di Utusan Kanak-Kanak, Singapura, ‘Ruangan Pelajar’ di Mingguan Malaysia, ‘Taman Sains’ di Utusan Pelajar, ‘Sudut Pencari Ilmu’ di Berita Harian, Singapura dan lain-lain.

Beliau juga dianggap ‘pandai Jawi’ (istilah untuk munsyi atau pakar tulisan Jawi) yang bukan saja menjadi sumber rujukan pelbagai pihak termasuk menjadi pakar rujuk ejaan Jawi baru Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) kemudiannya. Pada ketika itu, beliau juga penasihat pada percetakan Pustaka Nasional, Singapura. Pendeknya Matlob yang mengajar kami di SMS itu bukan sebarangan guru.

Matlob juga telah mengasaskan Persatuan Penulis Sekolah Menengah Semerah pada tahun 1967 bersama-sama Cikgu Ismail Adnan. Saya percaya itu merupakan persatuan penulis pertama diwujudkan di mana-mana sekolah di Malaysia. Saya salah seorang ahli persatuan itu. Beberapa orang ahlinya telah mencipta nama dalam bidang penulisan walaupun tidak bertahan lama, di antaranya M Hanafiah A Samad, Saerah Atan, Noraini Md Lassim dan Rahimah Md Yassin. Matlob pernah membawa kami menyaksikan ‘Malam Memperingati Jymy Asmara’ salah seorang tokoh Angkatan Sasterawan 50 (Asas 50) di DBP pada bulan Mac 1970.

Apa yang unik mengenai Matlob ialah beliau tidak pernah menggunakan buku teks yang ditetapkan oleh kementerian. Beliau menggunakan buku sendiri, yang disikostil dan diedarkan secara percuma pada pelajar. Buku-buku itu unik kerana kandungannya disesuaikan untuk keperluan kami. Saya masih ingat beliau memperkenalkan pada kami istilah ‘lokarindam’ (gandingan ‘seloka’ dan ‘gurindam’ bagi membawa maksud ‘runs’ atau rangkap puisi dalam teks sastera lama.

Saya harus mengakui bahawa Matlob banyak mempengaruhi pembentukan BM saya. Beliau banyak menegur saya tentang kecenderungan saya ‘menterjemah’ konsep atau idea dari BI. Menurut beliau, saya harus berfikir dalam BM dan ‘menjadi orang Melayu’ apabila menulis dalam BM, begitulah sebaliknya.

Beliau menekankan peri pentingnya membuat karangan dan meringkaskan karangan kerana bahasa yang baik bermula dari kepandaian tersebut. Saya mendapat asas yang kukuh dalam BM melalui tunjuk ajar beliau. Saya terhutang budi kerana beliau memperkenalkan pada saya makna penguasaan bahasa sebenar. Dan tentang menulis sebagai satu seni dan kemahiran. Beliau sendiri banyak membantu saya untuk menerbitkan karya saya di ruangan-ruangan yang beliau kelolakan.

Malah dalam usia yang sangat muda, dua buah novel kanak-kanak saya, Api Di Tanah Perkuburan dan Misteri Pulau Batu telah diterbitkan oleh Pustaka Nasional, hasil suntingan Matlob. Sewaktu saya menjadi Ketua Pengarang Kumpulan Utusan Melayu (1992 hingga 1998) saya telah melantik beliau menjadi Ketua Unit Pendidikan Jawi syarikat berkenaan.

Dalam karier penulisan saya kemudiannya saya mungkin tidak bersetuju dengan disiplin ilmu bahasa Matlob. Hal ini tidaklah menghairankan. Bahasa sifatnya dinamis. Matlob mewakili era yang lain. Saya tidak rigid seperti beliau dalam kaedah berbahasa. Tetapi saya bangga bahawa beliau memberikan asas BM yang kukuh, seperti juga Master Ismail, guru bahasa Inggeris dan guru besar Peserian Primary English School mencorakkan BI saya.

Cara dan kaedah pengajaran bahasa dan sastera sudah jauh berubah. Tetapi ‘Kaedah Matlob’ sesuatu yang unik dan istimewa. Munsyi bahasa seperti beliau semakin berakhir, tetapi bagi kami yang pernah mengikuti sistem itu, kesannya hebat dan berkekalan.

Sumber : http : //www.bharian.com.my/

Tiada ulasan:

Catat Ulasan