Oleh : Rosmidzatul Azila Binti Mat Yamin
Usaha membudayakan amalan kitar semula dalam kalangan masyarakat di
Malaysia masih lagi berada pada tahap yang rendah. Buktinya, hasil kajian
terbaru Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam (PPSPPA)
mendapati bahawa peratusan rakyat di negara ini mempunyai kesedaran untuk
melakukan kitar semula surat khabar masih lagi pada tahap yang tidak
memberangsangkan iaitu hanya sebanyak 40 hingga 45 peratus sahaja.
Melihat kepada peratusan yang minimum ini, ia secara jelas menggambarkan
bahawa tahap kesedaran berkaitan amalan kitar semula dalam kalangan masyarakat
di negara ini masih lagi jauh daripada matlamat asal program ini diperkenalkan.
Entah di mana silapnya apabila sehingga ke hari ini tahap kesedaran kitar
semula masih sukar untuk dipertingkatkan walaupun pelbagai program telah
dilaksanakan oleh kerajaan bagi membudayakan amalan ini di Malaysia.
Malah, disebabkan oleh kegagalan membudayakan amalan kitar semula dalam
kalangan masyarakat juga, ia telah mengakibatkan masalah pencemaran sampah sarap
semakin berleluasa dan sukar untuk dibendung. Kurangnya tahap kesedaran
berkaitan amalan kitar semula telah mengakibatkan jumlah sampah yang masuk ke
tapak pelupusan sampah juga sukar untuk dikurangkan.
Situasi ini amat menyedihkan memandangkan kita sebagai rakyat yang hidup
dalam sebuah negara Islam seharusnya mempunyai tahap kesedaran yang lebih
tinggi dan terkehadapan dalam membudayakan amalan kitar semula. Walaupun
perkataan kitar semula tidak disebutkan secara langsung di dalam al-Quran,
namun ayat-ayat yang tersirat berkaitan amalan ini sebenarnya banyak dinukilkan
di dalamnya seperti larangan melakukan pembaziran sebagaimana yang telah
dinyatakan dalam firman-Nya yang bermaksud: "...janganlah kamu
berlebih-lebihan. Sesungguhnya Allah tidak menyukai orang-orang yang
berlebih-lebihan" (Surah al-An'aam, ayat 141)
Dalam ayat yang lain Allah SWT berfirman lagi yang bermaksud: "...dan
janganlah kamu melakukan pembaziran. Sesungguhnya orang yang membazir itu
adalah saudara syaitan, sedangkan syaitan itu pula adalah makhluk yang sangat
kufur kepada Tuhannya." (Surah al-Israa', ayat 26-27)
Daripada ayat di atas jelas menggambarkan bahawa pembaziran merupakan satu
amalan yang keji dan wajib dihindarkan oleh manusia yang beriman kepada Allah.
Kefahaman yang jelas berhubung perkara ini seharusnya dapat diterapkan dalam
jiwa masyarakat untuk mengaitkannya dengan amalan kitar semula sebagai satu
wadah bagi mengelakkan pembaziran dan mengoptimumkan penggunaan sumber
sebagaimana yang dituntut oleh syariat Islam kepada manusia.
Selain daripada perkaitan dengan amalan pembaziran, kitar semula juga turut
mempunyai perkaitan secara tidak langsung dengan penjelasan-penjelasan
berkaitan fenomena alam yang juga banyak diterangkan oleh Allah SWT di dalam
al-Quran yang boleh dijadikan pengajaran kepada kita.
Antaranya sebagaimana yang telah dinyatakan dalam firman-Nya yang
bermaksud: "Sesungguhnya dalam penciptaan langit dan bumi, silih
bergantinya malam dan siang, bahtera yang belayar di laut membawa apa yang
berguna bagi manusia, dan apa yang Allah turunkan dari langit berupa air, lalu
dengan air itu Dia hidupkan bumi sesudah mati (keringnya), dan Dia sebarkan di
bumi itu segala jenis haiwan dan pada pertukaran angin dan awan yang
dikendalikan antara langit dan bumi, sungguh (terdapat) tanda-tanda (Keesaan
dan Kebesaran Allah) bagi kaum yang memikirkan."(Surah al-Baqarah,
ayat164)
Ayat ini dan banyak lagi ayat yang seumpamanya di dalam al-Quran
menerangkan tentang kitaran-kitaran yang sangat penting kepada kehidupan manusia
iaitu kitaran yang terjadi kepada bumi sehingga berlakunya pertukaran malam dan
siang, kitaran hidup manusia dan kitaran air yang menjadi nadi kehidupan setiap
makhluk hidup di atas muka bumi. Perkara-perkara ini memperlihatkan bahawa
konsep kitar semula sebenarnya telah dinyatakan secara tidak langsung dalam
al-Quran yang mempunyai kepentingan yang tersendiri terhadap kehidupan sejagat.
Penjelasan-penjelasan berhubung perkaitan-perkaitan berkenaan seharusnya
direnung dan difahami dengan sedalam-dalamnya oleh manusia untuk
ditransformasikan kepada konsep kitar semula bahan-bahan terbuang demi
menyelamatkan alam sekitar daripada terus menjadi mangsa kejahilan kita. Dengan
pemahaman yang jitu berhubung perkara ini sahaja dapat melentur hati-hati yang
keras untuk menerima amalan kitar semula sebagai satu budaya hidup.
Amalan yang ditonjolkan oleh junjungan kita Rasulullah SAW dalam
mempraktikkan kitar semula sewajarnya kita contohi pada hari ini. Dalam
sebuah hadith telah diriwayatkan bahawa Rasulullah SAW pernah menjahit dan
menampal kasut Baginda. Perbuatan berkenaan telah memanjangkan lagi jangka
hayat baju dan kasut Baginda. Kisah ini memberi gambaran yang jelas kepada kita
bahawa Rasulullah SAW sendiri mengoptimumkan penggunaan sesuatu barang dalam
kehidupan Baginda.
Dalam hadith yang lain pula telah diriwayatkan bahawa sahabat Baginda,
Saidina Abu Bakar pernah berpesan kepada keluarganya agar mengkafankan beliau
dengan baju yang beliau miliki. Ini kerana, beliau berpendapat bahawa kain yang
baharu boleh dimanfaatkan oleh orang yang masih hidup. Di sini memperlihatkan
kepada kita bahawa sahabat Rasulullah SAW juga menunjukkan sikap yang sama
dengan Rasulullah SAW iaitu mengoptimumkan penggunaan sesuatu barang.
Melihat kepada kedua-dua kisah di atas, bagaimana pula dengan kita? Adakah
kita juga telah melakukan perkara yang sama sebagaimana yang dilakukan oleh
Rasulullah dan sahabat Baginda? Seharusnya perbuatan yang ditunjukkan oleh
Rasulullah SAW dan sahabat Baginda diteladani oleh seluruh umat manusia
sepanjang zaman. Dengan membudayakan amalan kitar semula dan mengoptimumkan
penggunaan sesuatu barang, kita bukan sahaja dapat mengelakkan diri kita
daripada melakukan pembaziran, tetapi juga dapat memelihara alam sekitar
daripada diancam kemusnahan.
Penulis ialah Pegawai Penyelidik IKIM
Sumber : http://www.ikim.gov.my/
Tiada ulasan:
Catat Ulasan