Oleh : ARIF FAHMI MD YUSOF
SETIAP manusia mempunyai hari
istimewa dalam sejarah hidupnya. Hari ulang tahun kelahiran dan perkahwinan
disambut setiap tahun. Setiap negara juga mempunyai hari istimewa untuk
diperingati yang disambut setiap tahun seperti hari kemerdekaan.
Namun, mungkin ramai dalam kalangan
kita yang tidak tahu bahawa haiwan juga mempunyai hari istimewa sendiri iaitu
Hari Haiwan Sedunia yang disambut pada 4 Oktober setiap tahun.
Sejarah membuktikan bahawa haiwan
mempunyai hubungan yang sangat rapat dengan manusia dalam aspek kehidupan
seharian secara langsung atau tidak. Secara sedar atau tidak, majoriti manusia
bergantung kepada sumber dari haiwan bagi keperluan makanan. Dalam aspek
ekonomi, sektor penternakan sangat bergantung kepada haiwan bagi menjana
keuntungan.
Bagi aspek yang lain, haiwan
diperlukan untuk hiburan sebagai haiwan kesayangan. Kesimpulannya, haiwan tidak
dapat dipisahkan dari kehidupan manusia.
Haiwan merupakan salah satu
makhluk hidup ciptaan Tuhan. Bahkan saintis dari sudut biologi
mengklasifikasikan manusia sebagai salah satu daripada jenis haiwan.
Perbezaan di antara manusia dan
haiwan ialah akal dan keupayaan untuk berfikir secara rasional. Maka manusia
haruslah menggunakan kelebihan tersebut untuk kebaikan sejagat.
Akal fikiran kurniaan Tuhan
kepada manusia haruslah digunakan sebaik mungkin. Manusia haruslah menggunakan
akal fikiran tersebut dalam menjaga perhubungan sesama manusia dan makhluk
lain. Salah satu hubungan yang perlu dijaga selain hubungan sesama manusia ialah
hubungan manusia dengan makhluk bernyawa ciptaan Tuhan iaitu haiwan.
Tanggungjawab manusia terhadap
haiwan banyak digariskan dalam pelbagai ajaran agama. Semua agama di dunia
menyeru kepada pentingnya menjaga kebajikan haiwan. Bahkan dalam beberapa agama,
haiwan diklasifikasikan sebagai “suci” dan perlu menerima layanan sebaiknya
dari manusia. Tiada satu pun ajaran agama menganjurkan kezaliman dan
penganiayaan terhadap haiwan.
Di peringkat antarabangsa, Deraf
Deklarasi Universal tentang Kebajikan Haiwan menggariskan prinsip kebajikan
haiwan dan tanggungjawab manusia terhadap haiwan.
Deklarasi tersebut antara lain
meletakkan prinsip asas bahawa haiwan ialah mahkhluk hidup dan berupaya untuk
mempunyai persepsi dan sensitiviti terhadap kesakitan dan keadaan sekeliling.
Oleh itu manusia haruslah melayan haiwan dengan sewajarnya dengan penuh rasa
kemanusiaan.
Prinsip Lima Kebebasan untuk
haiwan yang diterima luas pemakaiannya oleh majoriti negara di dunia perlu
diambil kira oleh manusia dalam mengendalikan haiwan. Manusia harus
bertanggungjawab memastikan haiwan secara amnya bebas dari kehausan dan
kelaparan, bebas dari ketidakselesaan, bebas daripada kesakitan, kecederaan dan
penyakit, bebas untuk hidup dalam keadaan yang normal dan bebas dari ketakutan
dan penderitaan.
Walaupun manusia mendapat banyak
manfaat daripada penggunaan haiwan, pengendalian bagi penggunaan tersebut
mestilah dilakukan dengan cara yang wajar.
Dalam menguruskan haiwan-haiwan
yang digunakan dalam kehidupan harian, manusia perlulah menitikberatkan soal
kebajikan selain mengambil keuntungan dan manfaat dari penggunaan haiwan.
Sebagai contoh, kebajikan haiwan
ternakan perlu diambilkira bagi memastikan tiada penganiayaan secara langsung
atau tidak langsung kepada sumber makanan kita sehari-harian.
Penternak tidak wajar
mementingkan keuntungan semata-mata tanpa menghiraukan keadaan haiwan ternakan
yang terpaksa berhimpit-himpit dalam kandang atau sangkar yang saiznya sangat
kecil.
Penyembelihan haiwan juga
perlulah dibuat dengan cara yang paling boleh mengurangkan kesakitan dengan
memastikan alat-alat penyembelihan dan rumah sembelihan berada dalam keadaan
yang baik. Penyembelih seharusnya memastikan bahawa haiwan yang disembelih mati
dengan sebab penyembelihan yang sempurna dan bukan kerana mati akibat dicampak
ke dalam bakul sembelihan.
Bagi mereka yang memiliki haiwan
kesayangan seperti kucing dan anjing, haiwan tersebut perlulah dipastikan dalam
keadaan yang baik dengan tempat kediaman yang selesa serta makanan dan minuman
yang mencukupi. Ibu bapa harus memberikan contoh yang baik kepada anak-anak
tentang cara penjagaan haiwan kesayangan dan berusaha mengelakkan daripada
berlakunya penganiayaan.
Dalam kes penganiayaan haiwan,
mungkin segelintir antara kita berpendapat yang dizalimi dan dibunuh hanyalah
haiwan bukannya manusia. Namun kita harus sedar haiwan juga makhluk bernyawa
seperti manusia, mampu mengerti kesakitan dan ketakutan.
Mereka juga makhluk Tuhan yang
sebahagian besarnya sangat berjasa dan memberi manfaat serta keuntungan besar
kepada kehidupan manusia. Oleh itu amat wajar sekali kita menghargai mereka
sebagai haiwan dengan menjaga kebajikan mereka, memperlakukan mereka dengan
adil dan menjauhkan mereka daripada penganiayaan dan kezaliman.
Rakyat Malaysia yang prihatin
dengan kebajikan haiwan amat mengalu-alukan langkah kerajaan untuk menggubal
Akta Kebajikan Haiwan bagi menggantikan Akta Haiwan 1953. Berbanding dengan
Akta Haiwan 1953 yang hanya memperuntukkan hukuman denda maksimum RM200,
penganiaya haiwan bakal berdepan dengan hukuman denda maksimum yang lebih berat
sehingga RM100,000 di bawah Akta Kebajikan Haiwan yang baru.
Peruntukan hukuman yang lebih
berat untuk penganiaya haiwan adalah langkah yang boleh dipuji untuk mencegah
kejadian penganiayaan haiwan berulang. Walau bagaimanapun, hukuman bukanlah
jalan penyelesaian utama kepada jenayah terhadap haiwan. Keutamaan juga perlu
diberi kepada sistem pendidikan negara bagi menyemai perasaan tanggungjawab
kepada haiwan. Aspek kebajikan haiwan perlu diterapkan dalam matapelajaran di
sekolah dan kursus-kursus berkaitan di institusi pengajian tinggi.
Sempena Hari Haiwan Sedunia yang
disambut pada 4 Oktober setiap tahun, rakyat Malaysia berharap agar Rang
Undang-Undang Kebajikan Haiwan dapat dibentangkan segera di Parlimen. Sebagai
tuan rumah kepada Persidangan Global mengenai Kebajikan Terhadap Haiwan (GCAW)
Pertubuhan Dunia untuk Kesihatan Haiwan (OIE) yang ketiga yang bakal berlangsung
November ini, tumpuan dunia sudah pasti kepada Malaysia untuk melihat komitmen
negara dalam kebajikan haiwan.
* Penulis Pensyarah Kanan Fakulti
Syariah dan Undang-Undang, Universiti Sains Islam Malaysia (USIM) dan kini
sedang melanjutkan pengajian di peringkat PhD di Universiti Victoria,
Melbourne, Australia.
Sumber : http : //www.sinarharian.com.my/
Tiada ulasan:
Catat Ulasan